Jiddesch Parabel vu Gier Ass e super Beispill vu wéi Gier eng Persoun alles ofhëlt. Dir kënnt vill iwwer dëse Vize schwätzen, awer loosst jiddereen d'Moral fir sech selwer extrahieren.
A mir ginn op d'Parabel.
Wéi vill hie wëll
Et war e Mann an der Stad, deen d'Tora gär studéiert huet. Hien hat säin eegent Geschäft, seng Fra huet him gehollef, an alles goung wéi Auer. Awer enges Daags ass hie gebrach. Fir seng beléifte Fra a Kanner z'iessen, ass hien an eng wäit Stad gaang a gouf Léierin an engem Cheder. Hien huet Kanner Hebräesch geléiert.
Um Enn vum Joer krut hien d'Suen déi hien verdéngt huet - honnert Goldmënzen - a wollt se u seng beléifte Fra schécken, awer zu där Zäit gouf et nach keng Mail.
Fir Sue vun enger Stad an eng aner ze schécken, musst Dir et mat engem iwerweisen deen dohinner gaang ass, natierlech fir de Service bezuelt.
Just duerch d'Stad wou den Tora-Geléiert Kanner geléiert huet, ass e Paddler vu klenge Wueren passéiert, an den Enseignant huet him gefrot:
- Wou gees du hin?
De Peddler huet verschidde Stied benannt, dorënner war déi wou d'Famill vum Léierin gelieft huet. De Schoulmeeschter huet gefrot, senger Fra honnert Goldmënzen ze ginn. De Peddler huet refuséiert, awer de Schoulmeeschter huet ugefaang hien ze iwwerzeegen:
- Gudden Här, meng aarm Fra ass an dréngendem Bedierfnes, hatt kann hir Kanner net fidderen. Wann Dir d'Probleemer maacht fir dës Suen ze spenden, kënnt Dir hir sou vill vun honnert Goldmënze ginn wéi Dir wëllt.
De gierege Peddler war averstanen, an huet gegleeft datt hie fäeg wier den Tora Enseignant ze verarschen.
"Okay," sot hien, "nëmmen op Bedingung: schreift Ärer Fra mat Ärer eegener Hand, datt ech hir sou vill vun dëse Sue ka ginn, wéi ech wëll.
Den armen Enseignant hat keng Wiel, an hien huet senger Fra dëse Bréif geschriwwen:
"Ech schécken honnert Goldmënzen ënner der Bedingung datt dësen Händler vu klenge Wueren Iech esou vill vun hinne gëtt wéi hie wëll."
Ukomm an der Stad, huet de Peddler d'Fra vum Léierin ugeruff, hatt e Bréif iwwerreecht a gesot:
„Hei e Bréif vun Ärem Mann, an hei Sue sinn. Duerch eisen Accord muss ech Iech esou vill vun hinne ginn, wéi ech wëll. Also ech ginn Iech eng Mënz, an ech halen néng an néngzeg fir mech.
Déi aarm Fra huet schued iwwer hatt gefrot, awer de Peddler hat en Häerz aus Steen. Hie blouf daaf fir hir Plädoyer an huet insistéiert datt hire Mann sou eng Zoustëmmung zougestëmmt huet, sou datt hien, de Paddler, all Recht hat hatt ze ginn esou vill wéi hie wollt. Also gitt hien eng Mënz vu sengem fräie Wëllen.
D'Fra vum Léierin huet de Kaddler bei de Chief Rabbiner vun der Stad bruecht, dee berühmt war fir seng Intelligenz a Ressource.
De Rabbiner huet op béide Säite virsiichteg nogelauschtert an ugefaang de Peddler z'iwwerzeegen no de Gesetzer vu Barmhäerzegkeet a Gerechtegkeet ze handelen, awer hie wollt näischt wëssen. Op eemol huet e Gedanken de Rabbiner getraff.
"Weist mir de Bréif," sot hien.
Hien huet et laang gelies a suergfälteg, huet dunn streng gekuckt op den Händler a gefrot:
- Wéi vill vun dëse Sue wëllt Dir fir Iech selwer huelen?
"Ech hu scho gesot," sot de gierzege Käfer, "néngennanzeg Mënzen.
De Rabbiner stoung op a sot rosen:
- Wa jo, da musst Dir se, laut dem Ofkommes, dëser Fra ginn, an nëmmen eng Mënz fir Iech selwer huelen.
- Gerechtegkeet! Wou ass d'Justiz? Ech fuerderen Gerechtegkeet! Gejaut huet den Händler.
"Fir fair ze sinn, musst Dir den Accord erfëllen", sot de Rabbiner. - Hei steet schwaarz op wäiss geschriwwen: "Léif Fra, de Kaddo gëtt Iech sou vill vun dëse Suen wéi hie wëll." Wéi vill wëllt Dir? Nonzeg néng Mënzen? Also gitt se zréck.
De Montesquieu sot: "Wann d'Tugend verschwënnt, erfaasst d'Ambitioun all déi fäeg et, a Gier - alles ouni Ausnam"; an den Apostel Paul huet eemol geschriwwen: "D'Wurzel vun allem Béisen ass d'Léift vu Suen".
